W 1288 roku przez Piotra Odrowąża z Raszkowa i Sprowy została założona na terenie wsi Raszków i Sprowa na prawie niemieckim ( tzn. otrzymanie samorządu wiejskiego na czele z wójtem) wieś Wywła, poświadczona po raz pierwszy z nazwą  w 1341 roku. Nazwa jej jest interesująca z tego względu, gdyż identycznie nazwane jest wzgórze zamkowe w Krakowie, a więc Wywel =Wawel. Nazwa wsi wskazywać może, że na tym terenie istniało  osadnictwo już w X wieku. Wywła to przede wszystkim wieś znana z bitwy Tadeusza Kościuszki z wojskami rosyjskimi i pruskimi, zwaną w historii bitwą pod Szczekocinami. Należy zaznaczyć, iż była to pierwsza bitwa insurekcji kościuszkowskiej, w której po raz pierwszy doszło do współdziałania sił dwóch państw zaborczych pod wspólnym dowództwem króla pruskiego, Fryderyka Wilhelma II. 6 czerwca 1794r. rozpoczęła się bitwa przeważającej siły wroga nad Polakami. Naczelnik nie był przygotowany na połączenie sił dwóch mocarstw. Zdawał sobie sprawę, że na odwrót było już za późno wobec małej zdolności manewrowej oddziałów powstańczych. W tej niezwykle trudnej sytuacji zdecydował się na bitwę, licząc, że w odpowiednim momencie zdoła przerwać walkę i uniknąć klęski. Ufał żołnierzowi, jego męstwu, niesłychanemu zapałowi chłopów. Przewaga liczebna wroga była jednak zbyt wielka. Odwrót był konieczny.  Oddziały nasze osłaniane przez grenadierów krakowskich i jazdę wycofały sięna Hebdzie . Tu kawaleria pod wodzą Sanguszki zdobyła sobie uznanie. To właśnie Sanguszko ze swymi ułanami ocalił rannego Naczelnika w nogę od kuli armatniej, spod szabel huzarów pruskich. Bitwa pod Szczekocinami zakończyła się klęską dla Polaków, którzy stracili osiem dział, prawie tysiąc zabitych i rannych żołnierzy, pięciuset żołnierzy wzięto do niewoli. W bitwie tej poległ generał Józef Wodzicki – kula armatnia urwała mu głowę. Ciężko raniony został bohater spod Racławic Bartosz Głowacki, który wkrótce potem zmarł. Na pamiątkę tych wydarzeń został usypany niewielki kopiec-mogiła, upamiętniający tamte wydarzenie. Przez wieś przebiega również Szlak Kościuszkowski, znaczony kosami. A tak o bitwie pod Szczekocinami i bohaterstwie Tadeusza Kościuszki i jego żołnierzy pisał w swoim wierszu Bolesław Trzeszkowski, tutejszy ludowy poeta.

„Złota  Góra”

Te kochane pola nasze, Złotą Górą zwane,
Przez hrabiego Potockiego były posiadane,
Ale dzisiaj jest ta ziemia przez nas posiadana,
Przez mieszkańców wioski Wywły wielce poważana.
Przeszedł marszem przez tę ziemię – jej pola i łany,
Na wojaczce z najeźdźcami Kościuszko kochany.
I nie tylko ją przemierzył, lecz własną krwią zbroczył,
Jak na czele kosynierów na Moskali kroczył.
Także chłopscy ją synowie krwią swoją zrosili,
Gdy z czapkami na armaty śmiało uderzyli.
Tu Kościuszko na tym wzgórzu do szturmu Startował,
Że Prus Moskwie w pomoc przyjdzie, nigdy nie rachował.
Lecz niestety Szwab przeklęty słowa nie dotrzymał,
Więc Kościuszko krzyżowego ognia nie wytrzymał.
Bo go Niemcy zaskoczyli od Czarnego Lasu
I na plany strategiczne nie było już czasu.
Musiał odejść pod Warszawę nasz wódz ukochany,
A Głowacki, żołnierz chwacki, legł nie zapomniany.
Od północnej strony Wywły , naszej drogiej wioski,
Duże wzgórze się rozciąga, a nie jakieś piaski.
A zaś dalej od zachodu, obok wzgórza tego,
Stary ciągnie się gościniec czasu wojennego.
A tuż u stóp gościńcowych duży kopiec leży,
Stał tam stary krzyż dębowy jakoby na wieży.
W kopcu są złożone ciała naszych bojowników,
Krzyż stał, jak sami wiecie- ozdoba pomników.

Mieszkańcy Wywły w czasie II wojny światowej za swoją patriotyczna postawę przypłacili pacyfikacją wsi. Za zabicie przez polskich partyzantów niemieckiego oficera wieś 30 lipca 1944r. stanęła w płomieniach, mieszkańcy mieli zostać rozstrzelani.  Ocaleli dzięki dobrym układom jednego z mieszkańców Sprowy z Niemcami. Młodych ludzi zabrano na roboty, a starcy, kobiety i dzieci wróciły do resztek swoich domostw. Wydarzenia to upamiętnia krzyż, pod którym każdego roku odprawiana jest msza święta w intencji mieszkańców pacyfikowanej w 1944 roku Wywły. Aktualnie Wywłę zamieszkuje 351 osób w 114 domach.

Sołtys: Grażyna Skowera
Radna: Józefa Dzięcioł