Mieszkańcy gminy Słupia tworzą wspólnotę samorządową – gminę wiejską.
Rolę gminy szczegółowo określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sądowej.
Organami gminy wiejskiej Słupia są: Rada Gminy (władza uchwałodawcza i kontrolna) i Wójt Gminy (władza wykonawcza). O ustroju gminy stanowi jej Statut. Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Gminy Słupia,
a także jednostek organizacyjnych.
Zasady samorządu terytorialnego określone zostały w międzynarodowej konwencji Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego, ratyfikowanej i podpisanej przez Polskę: art. 3 ust. 1 „Samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnej, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców”.
Samorząd terytorialny w Polsce ustanawia Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku w rozdziale VII i w artykułach 15
i 16. Zgodnie z art. 16 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału administracyjnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową”. To kluczowe stwierdzenie jest powtórzone w ustawie o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa.
Podstawę istnienia samorządu terytorialnego stanowi obowiązujące prawo, które określa także zakres spraw przekazanych samorządom oraz środki, jakimi one mogą się posługiwać. Konstytucja RP bardzo wyraźnie formułuje prawa samorządu. Art. 15 ust. 1 stwierdza: „Ustrój terytorialny Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej.” Z kolei art. 16 ust. 2 mówi: „Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność”.
Współczesny samorząd terytorialny w Polsce, został przywrócony, ukształtowany, ustawą o samorządzie terytorialnym (obecnie: o samorządzie gminnym) z dnia 8 marca 1990 roku. Ideę samorządności urzeczywistnia również druga ustawa z 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (na gminy, powiaty i województwa). Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1999 r. czego rezultatem było rozszerzenie samorządu terytorialnego na nowo utworzone jednostki podziału terytorialnego – powiaty i województwa.
Dnia 27 maja 1990 roku odbyły się w Polsce w pełni wolne wybory do rad gmin – organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Tego dnia obchodzimy również Dzień Samorządu Terytorialnego. Patronką samorządowców i pracowników samorządowych w całej Polsce jest św. Kinga.
Ustawa o samorządzie terytorialnym zmieniła polską rzeczywistość przywracając Polakom prawo współdecydowania o swoich lokalnych wspólnotach. Minione trzy dekady to czas ogromnej pracy mieszkańców i samorządowców z polskich regionów, miast, miasteczek i wsi. To czas samodzielnego decydowania o najbliższym otoczeniu. Właśnie dzięki samorządom powstają usługi takie jak wodociągi, kanalizacja, drogi, czy transport publiczny. Władze lokalne mają ogromny wpływ na podnoszenie poziomu i jakości życia mieszkańców. Odrodzony samorząd przyczynił się też ogromnie do powstania społeczeństwa obywatelskiego. Mieszkańcy przekonali się, że zaangażowanie jednostki może mieć wpływ na otaczającą rzeczywistość.
Nie ulega wątpliwości, iż samorządy po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. działają przy wsparciu w postaci funduszy unijnych i wykorzystały tę możliwość maksymalnie. Miasta i gminy są liderami w wykorzystywaniu funduszy Unii Europejskiej, dzięki którym powstaje niezbędna dla codziennego życia infrastruktura. Zmiany w gminach polskich, i to zmiany na lepsze, są widoczne niemal w każdym aspekcie życia rodzinnego. Wszystkie podjęte inwestycje pozostają więc w zgodzie z ogólnymi trendami panującymi w UE, umożliwiając tym samym Polsce włączenie się w europejską sieć transferu nie tylko środków finansowych, ale też niezbędnej wiedzy i doświadczeń.
Zapraszam do Naszej Wspólnoty Samorządowej
Wójt Gminy Słupia
Tomasz Koper